Je bent erfgenaam: de psychologie van erven
Erfeniskwesties belanden met zekere regelmaat bij de rechter. Het is bijzonder hoe het een blik geeft in de menselijke psyche en de subtiele dynamiek van familierelaties.
Broer en zus in gevecht
Laten we ze David en Julia noemen. Nu vader is overleden, drie jaar nadat moeder is overleden, is de bom gebarsten. Broer en zus zijn met elkaar op oorlogspad. Het lange verhaal kort: in het verleden zijn ouders bijgesprongen om de schulden van David over te nemen. Nu de erfenis wordt verdeeld vindt Julia dat zij recht heeft op meer omdat David een aantal jaar geleden al een aanzienlijk bedrag heeft gekregen om de schulden te betalen. Julia moest altijd zelf de broek ophouden en voelt zich tekortgedaan.
De emotionele impact van erfenissen
Als er een overlijden heeft plaatsgevonden in de familie, dan is er aan emoties geen gebrek. De een schiet in de ‘we moeten nu alles regelen’ modus, en de ander lijkt volledig de weg kwijt. Voor de een komen mooie herinneringen boven om te koesteren, de ander wordt door een overlijden herinnerd aan lastige situaties.
Wat er na een overlijden moet gebeuren is het afwikkelen van een nalatenschap en het verdelen van de erfenis. En dàt kan dus veel gedoe opleveren! Hoe speelt de psychologie een rol in deze complexe situaties?
‘Je bent met duizenden draden verbonden aan je ouders, grootouders, tantes of ooms, je nageslacht, je broers en zusters. Zo ontstaat een familieweefsel waarin loyaliteit een grote rol speelt. Maar soms wordt er aan die draden getrokken, waardoor het weefsel zwakke plekken krijgt.’ ~Else-Marie van den Eerenbeemt in Psychologie Magazine.
De band van familie
Waarom zo’n erfenis ook een heftige emotionele impact kan hebben in de familie komt doordat je in een familie samen tot een systeem behoort. Je deelt met je broers en zussen, ouders, ooms en tantes een gezamenlijke geschiedenis en gezamenlijke herinneringen. Dat kan een mooie geschiedenis zijn en er zijn bijzondere herinneringen om te koesteren, maar het kan ook zijn dat het niet zo mooi is.
Of er een conflict ontstaat hangt mede af van hoe een familie al functioneerde. De vele emoties hoeven helemaal niet vanzelfsprekend conflicten te veroorzaken. Juist in de vele emoties kan de familie ook een mooi huis blijken te zijn waar je samen in kunt schuilden. Maar als de onderlinge band niet zo goed was, of ‘het weefsel zwakke plekken heeft’ (zoals Else-Marie hiervoor schrijft), dan kan ruzie ontstaan. Of, zoals bij David en Julia, een conflict op een soort loopgravenoorlog uitmonden.
Voorkom conflicten
Regelmatig schrijven we over deze conflicten en dat heeft ook een reden: we komen ze te vaak tegen. Je kunt veel doen om conflicten te voorkomen.
Een van de meest effectieve manieren is om bij leven alles duidelijk te bespreken. Gaat het om je eigen nalatenschap, zorg dat er een duidelijk en gedetailleerd testament op wordt gesteld. Hierdoor krijg je een helder plan voor de verdeling van de nalatenschap volgens de wensen van de erflater. Zorg dat de betrokkenen op de hoogte zijn.
Tips om conflicten in familie te voorkomen
- Open communicatie: zorg dat alle belangrijke informatie en beslissingen met alle betrokkenen worden gedeeld. Alles wat onduidelijk is kan een bron van frustratie en conflict zijn. Zorg ervoor dat er ruimte is voor ieders inbreng.
- Respecteer elkaar: iedereen is anders en een verlies wordt ook door iedereen op een andere manier en een ander tempo verwerkt. Respecteer elkaar daarin en vermijd een oordeel over de ander.
- Hulp van anderen: soms kan het bijzonder behulpzaam zijn om een externe partij in te schakelen. Een rouwbegeleider, een maatschappelijk werker of een RegisterExecuteur. Zij kunnen helpen om te zoeken naar een vreedzame oplossing. Soms is dat bijvoorbeeld door het onafhankelijk afwikkelen van een nalatenschap.
- Geduld en begrip: respecteer elkaar en probeer begrip te tonen voor de ander, juist ook als de emoties hoog oplopen. Jullie maken allemaal een moeilijke tijd door.
Probeer die dingen te doen die bijdragen aan de goede herinnering aan een dierbare.
Wil je meer weten over het goed voorbereiden van je nalatenschap? Download onze nieuwe brochure:
‘Erven en Nalaten‘
Even storen: wat wil jij achterlaten?
Wat wil jij achterlaten als je er niet meer bent? Een goed voorbereide nalatenschap is een groot cadeau voor de achterblijvers.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Of rouw je nu zelf raakt of dat je iemand kent die rouwt, je kan zoekende zijn in wat je nu moet doen. In onze tweewekelijkse nieuwsbrief delen we unieke informatie over Rouw & Verlies en over Erven & Nalaten.
De mails die we schrijven zijn in toegankelijke taal en toch gaat het over grote en belangrijke thema's. Daarom maken we al dat ingewikkelde graag gemakkelijker voor je. En we helpen je met deze informatie zo concreet mogelijk zodat jij er iets mee kan doen.