Huilen, praten of actie: we rouwen allemaal anders

Dat er voor rouw geen vast recept bestaat is een gegeven dat niet vaak genoeg herhaald kan worden. Regelmatig komen de rouwfasen van Kübler-Ross voorbij en te vaak wordt het gebruikt als een vaste routekaart voor de ingewikkelde reis die rouw heet. Maar er is geen routekaart. Wat eerder een vast gegeven is, is het feit dat we allemaal op onze eigen manier verdriet ervaren, verlies een plek geven en rouw beleven. 

De een wil praten, de ander wil zich graag terugtrekken uit sociale contacten. De ene stort zich in werk of uitgaan, de ander huilt zakdoeken vol. 

Onze opvoeding

Deels hebben deze verschillen in hoe we rouwen met karakter te maken maar zijn ook bepaald door onze opvoeding. Nog steeds is er bijvoorbeeld een soort norm dat echte mannen niet huilen. Je emoties laten zien voelt als falen, het voelt als kwetsbaar zijn. Deels heeft het zelfs met de regio te maken waarin je opgroeide. In sommige lokale culturen is het beter om je kiezen op elkaar te zetten en door te gaan. En dat is zeker niet alleen voor mannen zo, maar cultureel bepaalde verwachtingen. 

De lastige uitkomst hiervan is dat er zo een ongemak kan zijn om rouw te uiten. Er is niet geleerd om verdriet woorden te geven. Of emoties eruit te laten komen. 

Spanning bij partners

In een rouwproces is dit verschil van omgaan met rouw nogal eens ingewikkeld voor koppels. Er kan onbegrip ontstaan van de een naar de ander omdat er andere woorden gebruikt worden, of omdat de woorden niet gevonden worden voor de emoties. Waar de ene partner alles wil blijven vertellen daar weet de andere partner misschien niet eens of hij zijn eigen gevoelens wel kan vertrouwen. 

Dat verschil in omgang met rouw heeft niet zozeer met het verschil van man en vrouw te maken, het is geen biologisch probleem. Veel meer heeft het te maken met hoe we zijn opgevoed en hoe de heersende normen waren in onze omgeving. 

Twee manieren van rouw

In het boek ‘helpen bij verlies en verdriet’ worden twee verschillende manieren omschreven van hoe we met rouw omgaan.

1. De intuïtieve manier.
Hier speelt het gevoel een grote rol. Verlies wordt diep ervaren en het komt er ook uit in huilen, pijn, angst en verwarring. Er wordt veel gepraat over het gevoel en bijvoorbeeld contact met een groep lotgenoten kan heel helpend zijn.

2. De instrumentele manier.
Hier spelen gevoelens veel minder een rol, misschien omdat ze gedempt worden. Soms voelen mensen zich minder echt rouwen, omdat het huilen en diepe verdriet dat geuit wordt wordt gezien als normaal. Als het verdriet geen uitlaatklep kan vinden, komt het soms in een lichamelijke reactie eruit van bijvoorbeeld slapeloosheid of gewoon spierpijn. Voor deze groep helpt het vaak om actief te blijven en rouw om te zetten in activiteit.

Naastbestaanden

Als naastbestaanden (iemand die naast een nabestaande staat) is het goed om te beseffen dat iedereen anders is. Sommigen willen veel praten. Anderen willen veel meer praktisch aan de slag en iets gaan organiseren. Er is geen juiste manier. Probeer te ontdekken waar een nabestaande behoefte aan heeft. Biedt een luisterend oor als er gepraat wordt, of een helpende hand als iemand behoefte heeft aan actie.

Doe iets, hoe klein dan ook.