Een frisse blik op rouwverwerking

Rouw is een complex proces dat iedereen op een unieke manier ervaart. Nog steeds wordt het model van de ‘vijf fasen van rouw’, ontwikkeld door Elisabeth Kübler-Ross, gebruikt om aan te geven hoe rouw werkt. Lange tijd is dit het standaardmodel geweest om rouw uit te leggen.

Nieuwere inzichten

Ondertussen is er veel meer inzicht in rouw en zijn er veel passender modellen ontwikkeld die een eigen licht werpen op wat rouw is en hoe het werkt. Denk dan aan het Duale Procesmodel van rouw door Stroebe en Schut of het model van de Rouwtaken dat door William Worden werd geïntroduceerd.

Deze modellen gaan uit van een veel minder vastomlijnde manier waarop we rouwen. En toch blijft het model van Kübler-Ross hardnekkig in het collectieve geheugen zitten.

Het oude model: de vijf fasen van rouw

De vijf fasen van rouw – ontkenning, woede, onderhandeling, depressie en acceptatie – zijn voor de meeste mensen wel bekend. Het gaat ervan uit dat mensen in rouw een lineair pad volgen. ‘Ik zit nog in de ontkenningsfase’ of ‘je moet aankomen bij de acceptatiefase’.

Het probleem is dat dit model uitgaat van een duidelijk pad dat uitkomt bij het moment dat rouw verwerkt is. De realiteit van rouw is vaak niet zo ordelijk en voorspelbaar. Rouwen kan een enorm doolhof zijn, waarbij al die verwarrende emoties door elkaar heen kunnen lopen of je kunt sommige dingen gewoon helemaal nooit ervaren.

Het duale procesmodel van rouw

In ons boek ‘Van missen krijg je het koud’ maken we vooral gebruik van het Duale Procesmodel. Dit model is ontwikkeld door Margaret Stroebe en Henk Schut en gaat er vooral vanuit dat rouw een beweging is tussen het verlies enerzijds (terugkijken) en het opnieuw vormgeven van de toekomst (vooruitkijken). Technisch gezien noem je dat: verlies-georiënteerd en herstel-georiënteerd.

Het mooie van dit Duale Procesmodel is dat het uitgaat van de complexiteit en het niet-lineaire karakter van rouw. Je gaat niet van fase 1 naar fase 2 om vervolgens je rouw te hebben aanvaard in fase 5. De beweging tussen verleden en toekomst zal voor veel mensen in rouw herkenbaar zijn.

Rouwtaken en andere modellen

Er zijn nog meer modellen. De bekendste is misschien wel het model van de vier rouwtaken dat in 1982 door William Worden werd geïntroduceerd. De Vlaamse hoogleraar Manu Keirse heeft dit model in het Nederlands taalgebied veel aandacht gegeven en gaat uit van vier onderdelen waar werk te doen is:

• Het aanvaarden van de waarheid van het verlies
• Het ondergaan van de pijn van het verdriet
• Het aanpassen aan een nieuw leven
• Het verlies een plaats geven, de draad van het leven weer oppakken

Daarnaast ken je misschien ook de ‘zes R’s van rouw’ dat door Therese Rando werd ontwikkeld. En zo zijn er nog meer.

Onthoud: rouw is uniek

Het zijn modellen Het is goed om te onderstrepen dat al deze genoemde modellen slechts theoretische kaders zijn die gaan over rouw. Ze proberen het grote en complexe van rouw en verlies te vatten in een model waarmee je iets kunt begrijpen. Maak er daarom geen dogma van. Dat is te veel gebeurd met ‘De vijf fasen van rouw’ dat je overal tegenkomt.

Rouw is een unieke ervaring. Je hoeft niet te vergelijken met anderen. En ook als je eerder rouw hebt meegemaakt, kan een nieuw verlies je op een heel nieuwe manier raken. Wees geduldig met jezelf en met anderen.