Het verlies van een broer of zus

Dit is een gastbijdrage van Marinka de Groot, rouwcoach bij Traan en een Lach en verbonden aan stichting Broederziel. Deze stichting wil meer aandacht hebben voor hen die een broer of zus zijn verloren.

De relatie met je broer of zus is de langste in je leven.

Broers en zussen zijn vaak degene die je in het leven het langst kent. Bij je geboorte was jij de nieuwkomer in het gezin. Of misschien ben jij wel degene die een broertje of zusje mocht begroeten. De relatie met je broer of zus is mogelijk de langste relatie die je met iemand kan hebben. Deze relatie duurt vanaf je geboorte tot aan je dood.

Maar wat nou als je je broer of zus moet missen?

Wie ben jij nog?

“Hoeveel broers of zussen heb jij?” word je vaak gevraagd in gesprek met anderen. Wat antwoord je dan? Je wilt het niet altijd benoemen. Ook omdat je niet weet hoe de ander reageert als je vertelt dat je zus of broer dood is. Je wilt ook eerlijk zijn en bovendien je broer of zus erkennen.

Je ontleent toch een bepaalde identiteit en status aan je broer of zus. Zo ben je ‘het broertje van’ of is zij jouw grote zus. Heb je nog wel een broer of zus als deze is overleden? En wie ben jij nog eigenlijk? Misschien word je door je omgeving (of jezelf) bewust of onbewust wel vergeleken met je broer of zus.

Er is een gat ontstaan

Naast het moeten missen van de persoon zelf, is er ook een gat ontstaan. De lege stoel aan de kerstdis. De gezelligheid tijdens verjaardagen. Het thuis zoals je het kende is voorgoed veranderd. Soms voelen broers en zussen alsof ze dat gat moeten opvullen.

Het verlies van een broer of zus heeft invloed op je relatie met je ouders. Zo is het moeilijk om het verdriet van je ouders te zien. Ouders en de achtergebleven broers en zussen hebben allen verdriet. Het verdriet is echter verschillend en niet te meten aan elkaar. Uit loyaliteit wordt vaak het eigen verdriet opzijgezet. 

“Hoe gaat het met je ouders?”. Vaak gaat de aandacht vanuit de omgeving vooral naar de ouders en het eventuele nieuwe gezin. Daarbij (onbewust) snel voorbijgaand aan het verdriet van de broer of zus.

Je voelt je verantwoordelijk voor je ouders 

Het verlies raakt ook de gevoelde grotere verantwoordelijkheid voor de nog levende ouders. Het op je nemen om voor je ouders te zorgen (als kind of volwassene) of zaken gaan regelen wanneer de ouders dat niet meer kunnen of komen te overlijden. Of simpel het gevoel dat je nu vaker op bezoek moet gaan omdat zij een kind moeten missen.

Iedereen rouwt anders

Iedereen ervaart het verdriet anders. Gaat er op een eigen manier mee om. Ook broers en zussen hebben elk een eigen unieke band met een zus of broer. De trigger waardoor, maar ook het moment waarop, iemand die dierbare ineens zo kan missen is anders. Hierdoor kan de dynamiek in het gezin veranderen. Het verschilt daarnaast of dat verlies plaats vindt in je jeugd, in je volwassenheid of in de nadagen van het leven. Het verlies brengt in elke levensfase een andere impact mee. Dat maakt ook het rouwen door een broer of zus heel uniek en persoonlijk.

Rouw in het heden, verleden en toekomst

Het verlies van je broer of zus raakt je in het verleden, heden en de toekomst. Het raakt niet alleen het verdriet om die persoon die hij of zij was maar ook de herinneringen in de jeugd, hoe je nu leeft en wat er in de toekomst nog staat te gebeuren.

Je mist iemand om je verleden mee te delen. Het samen ophalen van herinneringen aan je ouders en jullie opgroeien. En vooral het aanvullen van elkaars herinneringen geven het gezamenlijke verleden kleur, beeld en geluid.

Daarnaast maak je samen geen nieuwe herinneringen meer en heb je geen gezamenlijke toekomst. Je broer of zus zal alles wat voor jou belangrijk is in je leven, niet meemaken. Het verlies kan als een rode draad door je leven lopen, je leven meer bepalen dan je denkt.

Rouwen

Rouwen is een universeel én individueel proces van omgaan met verlies. Bij het verlies van een broer of zus is dat niet wezenlijk anders. Het universele schuilt alleen al in het met velen zijn die een broer of zus moeten missen. En rouw is rouw. Het individuele uit zich in die speciale, unieke band die je hebt met die broer of zus. De band tussen broers en zussen is er. Of deze nu zichtbaar is of niet. Het verdriet om een broer of zus kent specifieke aandachtspunten en is daarmee dus ook anders.
 
Erkenning en herkenning, aandacht voor het verlies van de omgeving is hier helpend in. De eigen sociale kring van familie, vrienden, collega’s, sportmaatjes, is hierbij van groot belang. Daarnaast kunnen lotgenotengroepen, deskundigen op het vlak van rouwbegeleiding en diverse maatschappelijke organisaties een rol spelen bij het bieden van die erkenning en steun.

Marinka de Groot is rouwbegeleider. Haar eigen ervaringen met het verlies van oa haar zus en later haar moeder waren een springplank voor het zich meer verdiepen in het thema rouw en volgen van de opleiding Verlieskunde. Zodat ze met ervaring en deskundigheid vanuit haar eigen bedrijf Traan en een Lach anderen tot steun kan zijn. Daarnaast is ze bestuurslid bij Stichting Broederziel. Vanuit deze functie heeft ze als co-auteur de Handreiking ‘Het verlies van een broer of zus’ geschreven.