Verdriet onderdrukken is geen goed idee

Wanneer je iemand verliest, wil je misschien liever niet voelen hoe zeer dat doet. Je zou alles willen doen om de pijn van dat gemis even niet te hoeven ervaren. Het zou fijn zijn als er verdrietpillen zouden bestaan die je even kon innemen. Maar uit onderzoek blijkt dat het onderdrukken van verdriet juist averechts werkt.

Waarom we liever niet verdrietig zijn

Na een verlies proberen we vaak automatisch alles te vermijden wat ons aan de overleden persoon doet denken. Je rijdt misschien om zodat je niet langs het ziekenhuis komt waar je partner is overleden. Of je bergt foto’s op omdat je niet telkens geconfronteerd wilt worden met je emoties.

Dit uit de weg gaan van alles wat je aan het gemis herinnert geeft op korte termijn wat verlichting. Daarom lijkt het ook zo logisch om het te doen. Toch is het niet het beste om te doen voor de lange termijn.

Wat gebeurt er in je lijf?

Je lichaam reageert direct op rouw met concrete signalen: een zwaar gevoel in je maag, benauwdheid op de borst of aanhoudende vermoeidheid. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat ons immuunsysteem tijdens rouw meetbaar verandert. Dit heeft directe gevolgen voor onze gezondheid.

Professor Jos de Keijser van de Universiteit Groningen heeft onderzocht dat langdurige vermijding van rouwgevoelens tot ingewikkeldere problemen leidt:

Je lichaam blijft in een stressreactie vastzitten, wat je immuunsysteem verzwakt. Je brein blijft zoekgedrag vertonen, wat uitputtend is. Je slaapt slechter. En onverwerkte emoties uiten zich als lichamelijke klachten.

Wat dus begint als bescherming tegen overweldigende emoties, maakt het rouwproces uiteindelijk langer en ingewikkelder.

Je lichaam weet het eerder dan je hoofd

Vaak onderdrukken we verdriet zonder het zelf door te hebben. De Keijser beschrijft hoe het lichaam dan als eerste ‘spreekt’. In “Van missen krijg je het koud” beschrijven we dit fenomeen als “Mijn lijf wist het al.”

Het lichaam geeft vaak eerder signalen over ons verdriet dan ons bewustzijn kan verwerken. Lichamelijke reacties op verlies – zoals dat lege gevoel in de maag, benauwdheid, of een brok in de keel – worden niet altijd direct herkend als uitingen van verdriet. Toch horen ze erbij. In ons boek zeggen we het zo: “Je hoofd probeert iets te begrijpen wat het lijf al lang vertelt.“

Waarom verdriet voelen juist belangrijk is

In moderne rouwtherapie staat niet het ‘weghalen’ van verdriet centraal, maar het leren verdragen ervan. De Keijser noemt dit “het somatische geheugen transformeren”: van een pijnlijke plek naar een plek die vroeger pijn deed.

In plaats van een pil tegen verdriet, helpt juist het aandachtig voelen van emoties bij het verwerken van verlies. Dit verklaart waarom lichaamsgerichte technieken zoals ademhalingsoefeningen, massage en mindfulness zo effectief kunnen zijn in rouwverwerking.

Verdriet moet je niet overwinnen of wegwerken. Verdriet verdient het om een plek te geven in wie je bent en wie je wordt. De weg van al het verdriet uit de weg gaan leidt uiteindelijk tot meer pijn, terwijl het erkennen van verdriet – inclusief wat je in je lichaam voelt – juist de weg naar een nieuw evenwicht kan zijn.

Bronnen:
– De Keijser, J. (2021). Het lichaam in rouw. In E. H. M. Eurelings, C. G. Kooiman, & M. H. Lub (Red.), Het lichaam en psychisch functioneren (pp. 279-296). Bohn Stafleu van Loghum. https://doi.org/10.1007/978-90-368-2683-9_12
– Jongeneelen, S., & Van der Toorn, W. (2024). Van missen krijg je het koud. AdieuMedia. brightelephant.nl/boek