Verboden verdriet: als je niet mag rouwen

Stel je voor: je verliest de liefde van je leven, maar je mag er niet om rouwen. Je mag niet huilen, niet treuren, zelfs niet aanwezig zijn bij de uitvaart. Klinkt onvoorstelbaar? Toch is dit de harde realiteit voor sommigen onder ons: verboden verdriet.

Een verhaal van stille pijn

Dit is precies het verhaal van Ellen, een vrouw van in de zestig. Twintig jaar geleden overleed de liefde van haar leven. Maar hun relatie was nooit geaccepteerd door zijn familie. Ze werd buitengesloten van het laatste afscheid en was zelfs niet welkom op zijn uitvaart. De omgeving vond dat ze niet al teveel reden had voor haar verdriet: dit was immers geen echte relatie? Die ontkenning en het stille verdriet heeft ze jarenlang met zich mee gedragen. Pas toen ze kon praten in een groep lotgenoten, kwam het diepe verdriet eruit.

Wat is ‘niet erkende rouw’?

Wat hier aan de hand is, is wat in de rouwwereld ‘disenfranchised grief‘ genoemd wordt – rouw die niet erkend of geaccepteerd wordt door de omgeving. Het klinkt misschien als een ver-van-je-bed-show, maar het komt vaker voor dan je denkt. Denk bijvoorbeeld aan het verdriet en de ontreddering die kan volgen op het verlies van een huisdier, een miskraam, of het overlijden van een ex-partner. Dit zijn situaties waarin mensen vaak horen: “Kom op, het is maar een hond” of “Je bent toch al gescheiden?“

De gevolgen van niet erkende rouw

Rouw laat zich niet zomaar wegschuiven en al zou je willen dat het er niet is, je kan het niet zomaar wegredeneren. Als we geen ruimte krijgen om te rouwen, kan dat leiden tot wat experts ‘gecompliceerde rouw’ noemen. Omdat rouw niet de erkenning en aandacht krijgt die nodig is, blijft je als het ware steken in je verdriet. Dat kan grote impact hebben op je dagelijks functioneren. Dit kan zich uiten in allerlei klachten, van concentratieproblemen en slapeloosheid tot depressieve gevoelens. Het onderdrukken van rouw kan zich ook uiten in fysieke klachten, zoals hoofdpijn, maagpijn of een verminderde weerstand.

Ruimte geven aan verdriet

Gelukkig is er steeds meer begrip over wat rouw is en wat er nodig is. Steeds meer erkennen ook professionals dat ieder verlies en iedere rouw uniek is. Er is niet één juiste manier om te rouwen. Wat echt belangrijk is, is erkenning. Dat betekent soms simpelweg zeggen: “Ik zie je verdriet. Het mag er zijn.“

Voor de vrouw uit het begin van dit artikel was dat groepsmoment een keerpunt. Eindelijk kon ze openlijk rouwen om haar verloren liefde. Het nam haar pijn niet weg, maar gaf haar wel de ruimte om er mee om te gaan.

Wat kan jij doen?

Dus de volgende keer dat iemand in je omgeving een verlies ervaart, oordeel niet en slik je advies in. Wat je wel kan doen? Luister, erken het verdriet, en geef ruimte. Want iedereen verdient de kans om te rouwen, hoe ‘onconventioneel’ het verlies ook mag lijken.

Er bestaat geen verboden verdriet. En rouw is geen wedstrijdje in wie het meeste recht heeft op verdriet. Het is een persoonlijke reis die ieder op zijn eigen manier gaat. Hoe mooi is het als iedereen in rouw reisgenoten tegenkomt die begripvol een stukje willen meelopen.