Informele steun bij rouw het allerbelangrijkste

Een belangrijk onderzoek dat in 2020 verscheen in het tijdschrift ‘Palliative Care & Social Practice’ laat zien wat mensen in rouw echt nodig hebben. De onderzoekers vergeleken de ervaringen van rouwenden in Australië en Ierland. Een opvallende conclusie: het zijn vooral familie en vrienden die het verschil maken.

Fysieke en mentale impact van rouw

Het onderzoek laat zien dat rouw grote impact heeft op zowel de fysieke als mentale gezondheid. Ongeveer een kwart van de ondervraagden gaf aan dat hun fysieke gezondheid achteruit ging na het verlies. Bij de mentale gezondheid lag dit percentage nog hoger – tussen de 27% en 35% ervaarde een verslechtering. Ook op financieel gebied had het verlies invloed: 17-19% van de mensen lieten weten dat ze financieel achteruit waren gegaan als rouwende.

Wie biedt de meeste steun?

Een van de meest opvallende uitkomsten was hoe familie en vrienden veruit de belangrijkste steunpilaren waren. In Australië vond 94% van de rouwenden steun bij familie, in Ierland was dit 86%. Ook vrienden waren voor veel mensen (88% in Australië en 80% in Ierland) onmisbaar. Deze informele steun werd bovendien als het meest helpend ervaren!

Na de steun die rouwenden kregen van familie en vrienden was er de steun die zorgverleners boden zoals huisartsen (56% in Australië, 38% in Ierland), ziekenhuispersoneel (rond 30% in beide landen) en palliatieve zorg (20-29%). Ook uitvaartondernemers speelden een belangrijke rol, vooral in Australië waar 82% van de rouwenden steun ervaarde van de uitvaartondernemer.

Dat laatste is overigens opvallend, omdat in Nederland veel uitvaartondernemers wat verlegen zijn met de steun die ze zouden willen bieden in het proces na overlijden en na de uitvaart, maar of de mogelijkheid niet hebben of dat nabestaanden het niet zien als de rol van een uitvaartondernemer.

Professionele hulp niet vanzelfsprekend helpend

Een opmerkelijke uitkomst van dit onderzoek is dat professionele hulp, zoals psychologen, psychiaters en maatschappelijk werkers, het minst werd gebruikt. En als deze hulp wel werd ingezet, werd deze vaak als niet-helpend ervaren. Zo vond ongeveer de helft van de mensen die een psychiater bezocht deze hulp niet nuttig. Bij andere professionals zoals psychologen en maatschappelijk werkers waren vergelijkbare ervaringen.

Het belang van voldoende steun

Bijna een derde van de ondervraagden (29-32%) gaf aan dat ze onvoldoende steun hebben gekregen in hun rouwproces. Deze groep had ook vaker last van verslechtering in hun fysieke en mentale gezondheid. Zo rapporteerde ongeveer de helft van de mensen die onvoldoende steun kregen een verslechtering van hun mentale gezondheid, tegenover ongeveer 20% van de mensen die wel voldoende steun ervaarden.

Wat leren we uit dit onderzoek?

Het onderzoek laat zien dat we misschien te snel denken aan professionele hulp, terwijl de meeste mensen het meest hebben aan de steun van familie en vrienden. Dit betekent niet dat professionele hulp niet waardevol kan zijn, maar een ondersteunende omgeving is verreweg het meest belangrijke.

De onderzoekers pleiten voor een publieke gezondheidsbenadering waarbij meer aandacht is voor het versterken van informele netwerken. Ze noemen dit de “compassionate communities” aanpak: gemeenschappen waarin mensen oog hebben voor elkaar en waar ruimte is voor rouw.

Onder andere Prof. Dr. Anne Goossensen stimuleert het ontwikkelen van deze compassionate communities. Villa TrösT in Dordrecht is daar een voorbeeld van.

Als je iemand kent die in rouw is, wees dan niet bang om er gewoon te zijn. Je hoeft geen professional te zijn om waardevol te zijn. Soms is een luisterend oor of praktische hulp precies wat iemand nodig heeft.

Bron: Aoun, S. M., Keegan, O., Roberts, A., & Breen, L. J. (2020). The impact of bereavement support on wellbeing: a comparative study between Australia and Ireland. Palliative Care and Social Practice, 14, 1-14. DOI: 10.1177/2632352420935132