Nederlandse huisartsen actief in rouwzorg, maar niet voor iedereen vanzelfsprekend

Een overleden patiënt laat vaak familie en vrienden achter die moeten leren leven met het verlies. Uit nieuw onderzoek blijkt dat Nederlandse huisartsen hier vaak actief bij betrokken zijn, maar dat er ook ruimte voor verbetering is in de zorg voor nabestaanden.

Groot deel huisartsen biedt rouwzorg

In ruim 86% van de sterfgevallen neemt de huisarts contact op met nabestaanden voor rouwzorg of is dit van plan. Dit blijkt uit onderzoek dat begin 2024 is gepubliceerd in BMC Primary Care. Het onderzoek, uitgevoerd door onderzoekers van Amsterdam UMC en het Nivel, laat zien dat de meeste huisartsen hun verantwoordelijkheid nemen in de zorg voor nabestaanden.

Verschil tussen plotseling en niet-plotseling overlijden

Opvallend is dat rouwzorg vaker wordt aangeboden bij een verwacht overlijden dan bij een plotseling overlijden. Als iemand niet-plotseling overlijdt, heeft bijna 89% van de nabestaanden contact met de huisarts over rouw. Bij niet-plotseling overlijden is er vaak al contact geweest tussen de huisarts en de nabestaanden tijdens het ziekteproces. Daardoor is het waarschijnlijker dat er contact is na het overlijden.

Bij een plotseling overlijden daalt dit getal naar 82% waarbij de huisarts contact opneemt. Terwijl juist bij een onverwacht verlies het risico op rouwproblemen groter is. Voor huisartsen is het soms lastiger achterhalen die de nabestaanden zijn, juist omdat er geen of beperkt contact voor het overlijden was.

De rol van mantelzorgers

Ook blijkt de aanwezigheid van een mantelzorger een belangrijke rol te spelen. Als er een mantelzorger betrokken was bij de zorg in de laatste levensfase, is de kans op rouwzorg door de huisarts bijna vier keer zo groot.

Dit komt waarschijnlijk doordat er al contact was tussen de huisarts en de mantelzorger tijdens het ziekteproces.

Palliatieve zorggroepen maken verschil

Een andere interessante bevinding uit het artikel is dat huisartsen die deelnemen aan een palliatieve zorggroep (PaTz) vaker rouwzorg bieden. Deze huisartsen komen regelmatig samen met wijkverpleegkundigen om hun palliatieve patiënten te bespreken, met ondersteuning van een palliatief consulent. Het lijkt erop dat deze extra aandacht voor palliatieve zorg ook doorwerkt in de zorg voor nabestaanden.

Rouwzorg in hospice of palliatieve unit

Het onderzoek laat zien dat als iemand in een hospice of palliatieve unit overlijdt, de kans op rouwzorg door de eigen huisarts kleiner is. Dit komt mogelijk doordat de zorgverleners in deze instellingen meestal de rouwzorg op zich nemen.

Toch pleiten de onderzoekers ervoor dat ook in deze gevallen de huisarts betrokken blijft. De huisarts kent vaak de voorgeschiedenis en kan daardoor waardevolle steun bieden.

Aanbevelingen voor de praktijk

De onderzoekers benadrukken dat huisartsen altijd zouden moeten proberen contact te leggen met nabestaanden, ook als deze niet bij hun eigen praktijk staan ingeschreven. Het gaat niet alleen om het verwerken van het verlies. Soms hebben nabestaanden ook praktische vragen over het ziekteproces of de laatste levensfase. De huisarts van de overleden patiënt kan deze vragen vaak het beste beantwoorden.

Het onderzoek pleit voor meer aandacht voor rouwzorg na plotselinge sterfgevallen. Juist omdat nabestaanden dan een hoger risico hebben op rouwproblemen, is het belangrijk dat huisartsen ook in deze gevallen actief contact zoeken. Ook zou deelname aan palliatieve zorggroepen gestimuleerd kunnen worden, gezien de positieve invloed die dit heeft op het bieden van rouwzorg.

Bron: Renckens, S.C., Pasman, H.R., Veldhuijzen, N.J., & Onwuteaka-Philipsen, B.D. (2024). The provision of bereavement care by general practitioners: data from a sentinel network. BMC Primary Care, 25:378 (link).